Trafik Kazalarını Önlemenin Maliyeti Nedir?

TUİK , 2018 yılına ait Karayolları Trafik Kaza İstatistiklerini yayınladı. Bayram ve diğer konular arasında yeterince tartışılmadı ama çok önemli bir gündemimizin trafik kazaları olması gerekiyor.

2018 yılında toplam 1.229.364 adet trafik kazası gerçekleşmiş. Her güne eşit bölsek günde 3.368 kaza yapıyor. Yazı ile günde üç bin üç yüz altmış sekiz kaza. Bu inanılmaz sayı sadece kayıt altına alınan ve tutanak tutulan kazaları kapsıyor. Eğer küçük bir kaza yapıp karşı taraf sürücüsü ile kendi aranızda anlaştıysanız bu istatistiklere girmiyor.

Bu kazalarda sadece 2018 yılında 6.675 kişi hayatını kaybetmiş. Yine yılın günlerine bölersek her gün yaklaşık 18 kişi trafik kazalarında hayatını kaybetmiş. Yaralananların sayısı ise daha vahim. bir yılda toplam 307.071 kişi bu kazalarda yaralanmış. Günlük rakama baktığınızda her gün yaklaşık 841 kişi trafik kazalarında yaralanmış.

Kaybettiğimiz insanları, parçalanan aileleri, tedavi gören , sakat kalan insanlarımızı düşününce bu rakamın büyüklüğü insanı daha da dehşete düşürüyor . Trafik canavarı aç bir mitolojik canavar gibi her gün yeni kurbanlar istiyor. İşin garibi bu olaylar kanıksanmış gibi; ülke gündeminde yeterince yer almıyor, kaza önleyici faaliyetlere yeterli önem verilmiyor.

Bu kazaların yaklaşık %90’ı önlenebilir kazalar. Çünkü kazaların en büyük sebebi (%89,5) sürücü kusuru. Düşünün ki sürücülerimiz dikkatli olsalardı, trafik kurallarına uysalardı 2018 yılında 5.974 insanımızın hayatı kurtulacak ; 274.828 insanımız yaralanmayacak , sakat kalmayacaktı.

Hep konuştuğumuz bir konu var. Teknoloji ile araç içi güvenlik sistemleri gelişiyor, araçlar artık daha güvenli ve kaza önleyici sistemlerle donatılıyor. Teknoloji yollarda da yardımcı oluyor, kamera ve EDS sistemleri sürücüleri kurallara uymaya yöneltiyor diye düşünüyorduk. Ancak istatistiklere baktığımızda bu varsayımların bir yanılgı olduğunu görüyoruz. Son 10 yılda toplam kaza sayısı 1.053.246 dan 1.229.364 e yükselmiş. Bu da %17 civarında bir artışa denk geliyor. Elbette yıllar ile araç sayısı artıyor ama kaza sayısında ciddi bir azalma olmadığını söyleyebiliriz. Kaza sırasında oluşan ölümlerde bir azalma olsa da yine de beklenen seviyeyi yakalamaktan çok uzak.

Trafik kazalarının mevsimi ve zamanı ile ilgili istatistikler de ilginç. En çok kaza kış ayları yerine Temmuz ayında oluyor. Yine gündüz olan kaza sayısı gece olana göre çok daha yüksek. Bunların sebebi sürücülerin kış aylarında ya da geceleri daha dikkatli araç kullanması olabilir mi?

Bu kazaların ekonomik boyutuna gelirsek , TSB’nin yayınladığı istatistiklere göre 2018 yılında trafik sigortası için 7,5 milyar TL; kasko için 6,7 milyar TL hasar ödenmiş. Sigortacılık sistemi tarafından karşılanmayan hasarların maliyetini de eklersek yıllık araçlarda 15- 20 milyar TL arası hasar rakamlarına ulaşmak rahatça mümkün olur.

Trafik kazalarını engellemek için yapılacak çalışmaların arttırılmasına her boyutta ihtiyaç var.

  • Devlet ceza ve kontrolleri arttırmalı. Örneğin telefon kulanımı dikkati dağıtıp kazaları arttırıyor. İngiltere’de her yaralanmalı kazada şoförün telefon kullanıp kullanmadığı kameralardan ve operatörlerden kontrol edilmeye başlanmış. Kaza sırasında dikkati telefonda olan sürücüler daha ağır cezalara maruz kalmaya başlamışlar.
  • Kaza önleyici teknolojiler teşvik edilmeli. Mesela şoförün dikkatini kontrol eden ya da çarpma algılayıp uyaran aksesuarlar araçlarda zorunlu tutulabilir. Bu cihazların maliyeti araçlar için alınacak vergilerden belli oranlarda istisna edilebilir. Böylece maliyet teşviği sağlanır. Bu konuda yaratıcı çalışmalar teşvik edilmeli ve girişimcilerin önü açılmalı.
  • Sigorta şirketleri bu tip teknolojiler kullanan sürücülere teşvikler uygulamalı.Örneğin hasarsızlık indirimlerini daha üst kademeden uygulayabilir ya da farklı ödüllendirme yöntemleri düşünülebilir. Bu da en azından bu teknolojilere bir yöneltme ve bilinç sağlar.


Burak Gündüz